Naar echte eigen schuld

Wie schade lijdt staat een drietal mogelijkheden ter beschikking om te pogen zijn schade op een ander af te wentelen: de sociale zekerheid, het aansprakelijkheidsrecht en een verzekering. De verzekering als alternatief voor de sociale zekerheid en het aansprakelijkheidsrecht, wint daarbij meer en meer aan populariteit. De recent ingevoerde Zorgverzekeringswet is een aansprekend voorbeeld. De Zorgverzekeringswet verplicht eenieder zich op grond van een privaatrechtelijke verzekering te verzekeren tegen de behoefte van geneeskundige zorg. Met deze privatisering is de oude en vertrouwde Ziekenfondswet vervallen. Met de Wet WIA heeft de politiek uiteindelijk van privatisering afgezien. Wel biedt dit nieuwe stelsel aan werkgevers de mogelijkheid om uit het publieke stelsel te stappen, en zich privaat tegen het risico van arbeidsongeschiktheid te verzekeren.

De verzekering als alternatief voor het aansprakelijkheidsrecht biedt minder aansprekende voorbeelden, maar houdt de gemoederen al vele decennia bezig. Te verwachten valt dat ook hier vroeg of laat op het gebied van de verkeers- en arbeidsongevallen, een overstap gemaakt zal worden. Door deze ontwikkeling is het belang van het private verzekeringsrecht toegenomen. Daarmee is het ook van belang om zich te realiseren wat voor de verschillende leerstukken de gevolgen van zo'n overstap zijn. In deze rede wordt dit geschetst aan de hand van een tweetal op deze rechtsgebieden voorkomende gemeenschappelijke leerstukken, te weten eigen schuld en de verplichting om de schade te beperken. Deze leerstukken kennen als sanctie een vermindering van een uitkering of van een aanspraak op schadevergoeding. De consequenties voor deze leerstukken van een overstap naar een private verzekering als alternatief vergoedingssysteem, komen in deze rede nadrukkelijk aan de orde.

De zojuist genoemde leerstukken in vooral het aansprakelijkheids- en verzekeringsrecht, worden daarbij ook uitgebreid besproken en soms van kritisch commentaar voorzien. Daarbij staat centraal de vraag of eigen schuld van een benadeelde ook echte eigen schuld zou moeten zijn. En vervolgens of er ook reden kan zijn voor een vermindering van een uitkering of een aanspraak op schadevergoeding, indien een benadeelde, zonder dat hem dit kan worden verweten, het heeft nagelaten om de schade te beperken